چالش‌های بودجه ۱۴۰۴

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ درحالی رئیس‌جمهور از رشد ۴۰ درصدی بودجه عمرانی گفت، به‌روزترین اطلاعات مرکز آمار در شهریور سال جاری می‌گوید، تورم ارزش پول ایران را در یک سال گذشته ۳۴ درصد کاهش داده است. سال آینده بودجه عمرانی کشور ۵۶۰ هزار میلیارد تومان است که ۱۲.۲ درصد از منابع بودجه عمومی منهای منابع هدف‌مندی و نفت تخصیص‌یافته به نیروهای مسلح را شامل می‌شود. 
 
مقایسه سهم بودجه عمرانی از کل منابع عمومی دولت نشان می‌دهد، اگر بودجه سال ۱۳۹۸ نبود، بودجه سال آینده رکورد کمترین سهم منابع عمرانی از کل را در 20 سال گذشته به خود اختصاص می‌داد.
 

تنش های نظامی و سیاسی و احتمال افزایش تحریم ها ازجمله دغدغه هایی است که نگرانی مردم را نسبت به محقق نشدن درآمدها و افزایش کسری بودجه در سال 1404 افزایش داده است

مرتضی افقه، کارشناس مسائل اقتصادی درباره برخی موضوعات منتشر شده از بودجه 1404 و اینکه همچنان انقباضی و تورمی است، به «راهبرد معاصر» گفت: یکی از موضوعاتی که همواره در ابتدای تقدیم بودجه از سوی رئیس جمهور به مجلس شورای اسلامی مطرح می شود، توجه به کسری بودجه سال آینده است. نکته اینجاست، وقتی بودجه عرضه می شود به صورت ظاهری کسری ندارد، بلکه کسری به طور کلی در عمل اتفاق می افتد؛ یعنی دولت ها بودجه را متوازن می نویسند، اما در عمل وقتی درآمدها محقق نشود، با کسری بودجه مواجه می شوند.
 
وی افزود: بودجه سال 1404 نیز رقم کسری خواهد داشت، شاید به مراتب بیشتر از بودجه سال جاری که مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی 300 هزار میلیارد تومان عنوان کرد، اما دولتمردان به رقم های بیشتر از 500 هزار میلیارد تومان اعتقاد دارند.
 
کارشناس مسائل اقتصادی یادآور شد: تنش های نظامی و سیاسی و احتمال افزایش تحریم ها در صورت برخی احتمالات انتخاباتی آمریکا ازجمله دغدغه هایی است که نگرانی مردم را نسبت به محقق نشدن درآمدها و افزایش کسری بودجه در سال 1404 افزایش داده است. 
 
افقه گفت: بزرگی دولت و خوشبینانه دیدن درآمدها یکی از مشکلات بودجه نویسی و هزینه کرد است، زیرا بسیاری از درآمدهای مورد نظر دولت در بودجه محقق نمی شود و چون   جایگزینی برای درآمد نفت در افزایش تحریم ها وجود دارد، لذا نسبت به تحقق درآمدها باید نگران بود.
 
وی تأکید کرد: با توجه به اینکه همچنان افق حل تحریم ها روشن نیست، تنش های منطقه ای افزایش یافته است و رژیم صهیونیستی بنای توقف جنگ و آتش بس ندارد، اینکه درآمدهای مورد نظر در صادرات نفتی و غیر نفتی به چه میزان محقق شود، جای تردید باقی گذاشته است.
 
کارشناس مسائل اقتصادی تصریح کرد: در صورتی که منابع مورد نظر محقق نشود، دولت از بودجه عمرانی یا بودجه های مرتبط با حمایت های اجتماعی برای تأمین نیاز مالی سایر بخش ها استفاده می کند، بنابراین نمی توان به افزایش بودجه 40 درصدی عمران در صورت کاهش نیافتن تنش های منطقه ای و رفع نشدن تحریم ها آنچنان امیدوار بود.

افقه درباره افزایش نرخ بنزین هشدار داد: رئیس جمهور در زمینه نرخ تمام شده بنزین در هر لیتر 8 هزار تومان سخن گفت؛ با توجه به اینکه نرخ بنزین در ایران واقعی نیست و این سخن دولت درست است، اما تصمیم گیری در این زمینه باید با توجه به مقتضیات روز جامعه و واقعیت های اقتصادی و معیشتی مردم باشد.
 
وی عنوان کرد: برای کاهش کسری بودجه یا هر موضوع دیگری نباید ناگهان شوکی بر نرخ بنزین یا ارز نیمایی وارد کرد، زیرا شوک جدی و بسیار خطرناکی بر بدنه ضعیف اقتصاد کشور وارد می کند که صلاح نیست.
 
کارشناس مسائل اقتصادی درباره ناکارآمد بودن افزایش یارانه های نقدی بعد از اصلاح نرخ بنزین گفت: حتی اگر بتوان با افزایش یارانه نقدی مترصد افزایش نرخ بنزین بود و مابه التفاوت را به حساب سرپرستان خانوار واریز کرد، با توجه به تجارب افزایش یارانه در دولت های گذشته این نتیجه حاصل می شود در وضعیت تنش های نظامی منطقه و اقتصاد داخلی نباید نرخ بنزین یا ارز افزایش یابد.
 
افقه گفت: حتی بر فرض تحمیل نشدن شوک به اقتصاد بعد از افزایش نرخ ارز و بنزین باز هم کسری بودجه قابل توجهی خواهیم داشت، بنابراین بسیاری از درآمدها کسب شدنی نیست، علاوه بر این باید دید رقم هر بشکه فروش نفت، تسعیر نرخ ارز به ریال که احتمالاً به نرخ بازار آزاد تعیین می شود، چگونه خواهد بود.
 

برای کاهش کسری بودجه یا هر موضوع دیگری نباید ناگهان شوکی بر نرخ بنزین یا ارز نیمایی وارد کرد

کارشناس مسائل اقتصادی یادآور شد: تمام آنچه عنوان شد، تورم زا هستند و به افزایش قیمت سایر کالاها منجر می شوند؛ حتی زمزمه افزایش قیمت ارز، بنزین و کسری بودجه زمینه ساز افزایش قیمت ها می شود.
 

افقه با بیان لزوم عملیاتی کردن وعده های زیبای بودجه عمرانی گفت: سال هاست بودجه عمرانی ضعیف شده و یتیم مانده است، یعنی هر جایی که بودجه دچار کسری شود، تا جای ممکن به سراغ بودجه عمرانی می روند. در صورت رفع مشکل تحریم ها و برخی دیگر از تحولات می توان امیدوار بود بندهای عمرانی بودجه 1404 اجرایی شوند.

عضو هیئت علمی دانشگاه اهواز عنوان کرد: در صورتی که سال آینده بتوان 1 میلیون بشکه نفت بیشتر از سال جاری صادر کرد، مشکلی در انتقال ارز وجود نداشته باشد، هزینه های انتقال ارز کاهش یابد یا حذف شود، با درآمد زایی قابل قبول بخشی از کسری بودجه رفع می شود. 

وی تأکید کرد: بودجه تدوین شده رنگ و روی کاهش تحریم ها یا لغو تحریم ها را می دهد، یعنی ممکن است پیش بینی شده باشد تحریم ها رفع می شوند.